30
lis
2016
1

Nowe Wytyczne Horyzontalne w zakresie kwalifikowalności wydatków

Od 14 października 2016 roku obowiązują nowe Wytyczne Horyzontalne Ministra Rozwoju w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020. Oznacza to istotną aktualizację stanu prawnego dla beneficjentów programów unijnych współpracujących np. z NCBiR, w tym w szczególności dla wszystkich podmiotów działających w branży innowacyjnej, badawczo-rozwojowej B+R lub nowych technologii, korzystających z dofinansowań unijnych i udzielających zamówień zgodnie z zasadą konkurencyjności.

Co niezwykle istotne, wszystkie zamówienia ogłaszane przez beneficjentów po dacie 14 października 2016 roku powinny uwzględniać zmienione Wytyczne. Zasadą jest, że do oceny prawidłowości umów zawartych w ramach realizacji projektu w wyniku przeprowadzonych postępowań stosuje się Wytyczne w wersji obowiązującej w dniu wszczęcia postępowania, które zakończyło się podpisaniem danej umowy. Wszczęcie postępowania następuje z kolei formalnie z chwilą publikacji ogłoszenia o wszczęciu postępowania lub zamiarze udzielenia zamówienia.

Zmiany dotyczące zasady konkurencyjności

Jedną z najbardziej istotnych zmian jest zmiana dotycząca udzielania zamówień zgodnie z zasadą konkurencyjności w ramach projektów realizowanych przez podmioty dofinansowane.

I tak, w obecnej wersji Wytycznych cały szereg zamówień został wprost wyłączony z obowiązku stosowania zasady konkurencyjności – zamawiający może nie stosować zasady konkurencyjności m.in. w następujących przypadkach:

  • gdy w wyniku przeprowadzenia procedury zgodnie z zasadą konkurencyjności nie wpłynęła żadna oferta, lub wpłynęły tylko oferty podlegające odrzuceniu, albo wszyscy wykonawcy zostali wykluczeni z postępowania lub nie spełnili warunków udziału w postępowaniu, pod warunkiem, że pierwotne warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione;
  • gdy zamówienie może być zrealizowane tylko przez jednego wykonawcę z powodu braku konkurencji ze względów technicznych o obiektywnym charakterze, bądź gdy przedmiot zamówienia jest objęty ochroną praw wyłącznych, w tym praw własności intelektualnej – przy czym powyższe wyłączenie może być zastosowane, jeżeli nie istnieje rozwiązanie alternatywne lub zastępcze, a brak konkurencji nie jest wynikiem sztucznego zawężania parametrów zamówienia;
  • gdy przedmiotem zamówienia na dostawy są rzeczy wytwarzane wyłącznie w celach badawczych, doświadczalnych, naukowych lub rozwojowych, z wyłączeniem zamówień obejmujących produkcję masową służącą osiągnięciu rentowności ekonomicznej lub pokryciu kosztów badań i rozwoju;
  • gdy zamawiający udziela wykonawcy wybranemu uprzednio zgodnie z zasadą konkurencyjności uzupełniających zamówień na dodatkowe dostawy, polegających na częściowej wymianie dostarczonych produktów lub instalacji albo zwiększeniu bieżących dostaw lub rozbudowie istniejących instalacji, a zmiana wykonawcy prowadziłaby do nabycia materiałów o innych właściwościach technicznych, co powodowałoby niekompatybilność techniczną lub nieproporcjonalnie duże trudności techniczne w użytkowaniu i utrzymaniu tych produktów lub instalacji; czas trwania umowy  w sprawie zamówienia na dostawy dodatkowe nie może przekraczać 3 lat;
  • gdy zamawiający udziela wykonawcy wybranemu zgodnie z zasadą konkurencyjności, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, przewidzianych w zapytaniu ofertowym zamówień uzupełniających na usługi lub roboty budowlane, polegających na powtórzeniu podobnych usług lub robót budowlanych;
  • gdy przedmiotem zamówienia są dostawy na szczególnie korzystnych warunkach w związku z likwidacją działalności innego podmiotu, postępowaniem egzekucyjnym albo upadłościowym.

Wskazać w tym miejscu należy, że spełnienie przesłanek umożliwiających niestosowanie zasady konkurencyjności (m.in. przesłanek opisanych powyżej) musi być uzasadnione na piśmie.

Ponadto, w nowych Wytycznych zrezygnowano z obowiązku publikowania ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w przypadku zamówień, których wartość przekracza tzw. progi unijne – obecnie beneficjenci mają taką możliwość, ale nie są do tego zobligowani.

Przeformułowano również postanowienia dotyczące zamówień o wartości od 20.000,00 złotych netto do 50.000,00 złotych netto włącznie, tj. postanowienia dotyczące procedury rozeznania rynku. W tego rodzaju zamówieniach wprowadzono przede wszystkim zasadę, że zawarcie pisemnej umowy z wykonawcą nie jest wymagane – wystarczające jest potwierdzenie poniesienia wydatku w oparciu o fakturę, rachunek lub inny dokument księgowy.

Zmieniły się również minimalne terminy składania ofert w ramach postępowań o udzielenie zamówienia. Dotychczasowe 7 lub 14 dni na złożenie oferty zostało doprecyzowane – obecnie termin na złożenie oferty wynosi w przypadku dostaw i usług nie mniej niż 7 dni, a w przypadku robót budowlanych nie mniej niż 14 dni od daty upublicznienia zapytania ofertowego, przy czym w przypadku zamówień o wartości szacunkowej równej lub przekraczającej 5.225.000,00 euro w przypadku zamówień na roboty budowlane, 209.000,00 euro w przypadku zamówień na dostawy i usługi, termin wynosi nie mniej niż 30 dni od daty upublicznienia zapytania ofertowego.

W nowych Wytycznych rozbudowano i doprecyzowano także zapisy dotyczące kryteriów oceny ofert składanych w toku postępowania o udzielenie zamówienia. I tak:

  • każde kryterium oceny ofert musi odnosić się do danego przedmiotu zamówienia;
  • każde kryterium (i opis jego  stosowania) musi być sformułowane jednoznacznie i precyzyjnie, tak żeby każdy poprawnie poinformowany wykonawca, który dołoży należytej staranności, mógł interpretować je w jednakowy sposób;
  • wagi (znaczenie) poszczególnych kryteriów powinny być określone w sposób umożliwiający wybór najkorzystniejszej oferty;
  • kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, a w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej; zakaz ten nie dotyczy zamówień na usługi społeczne i innych szczególnych usług oraz zamówień o charakterze niepriorytetowym w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa;
  • kryteria te powinny, co do zasady, określać poza wymaganiami dotyczącymi ceny, również inne wymagania odnoszące się do przedmiotu zamówienia, takie jak jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, aspekty środowiskowe, społeczne, innowacyjne, serwis, termin wykonania zamówienia oraz koszty eksploatacji.

Na zakończenie należy jeszcze wspomnieć, że zmianie uległy przesłanki udzielania zamówień dodatkowych lub uzupełniających, jak również warunki dokonywania zmian postanowień zawartej umowy o udzielenie zamówienia w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy.

Konsekwencje praktyczne

Aktualizacja Wytycznych może mieć istotne znaczenie dla beneficjentów – zwłaszcza na etapie rozliczania projektów np. z NCBiR. Żeby bowiem poszczególne wydatki były uznane za kwalifikowalne, konieczne jest spełnienie wymagań określonych Wytycznymi.

Z naszej praktyki dotyczącej m.in. projektów B+R wynika, że poszczególne decyzje podejmowane w ramach realizacji projektów, w tym decyzje dotyczące spełniania zasady konkurencyjności, wcale nie są jednoznaczne, a nowe Wytyczne nie rozwiewają wszystkich wątpliwości. Co istotne, obecnie jesteśmy świadkami intensyfikacji działań nadzorczych i kontrolnych np. NCBiR w zakresie spełniania zasady konkurencyjności oraz wszelkich innych aspektów związanych z rozliczaniem dofinansowań (np. co do podziału praw własności intelektualnej pomiędzy członków konsorcjum realizującego dany projekt, ze szczególnym uwzględnieniem transferu technologii i wiedzy pomiędzy uczelniami publicznymi a przedsiębiorcami – o czym będę pisał w kolejnych artykułach).

Przeczytaj również

Zmiany w prawie
Mała ustawa o innowacyjności

Skomentuj